ลักษณะทั่วไปพลูคาว
พลูคาวเป็นพืชล้มลุกขนาดเล็กและมีอายุยืน ทอดเลื้อยไปตามพื้นดินชอบที่ชื้นแฉะ มีรากแตกออกตามข้อ สูง 20-40เซนติเมตร ลำต้นตั้งตรง กลม สีเขียว เรียบมัน อาจพบสีม่วงแดงอ่อน ทั้งต้นถ้านำมาขยี้ดมจะได้กลิ่นคล้ายคาวปลา ส่วนใบ เป็นใบเดี่ยว มีกลิ่นคาว เรียงสลับ แผ่นใบแผ่บาง เกลี้ยง โคนใบเว้าเข้าหากัน คล้ายรูปหัวใจหรือรูปไต ปลายใบเรียวแหลม ขอบใบเรียบ ใบกว้าง 3.5-9 เซนติเมตร ยาว 4-9 เซนติเมตร เส้นใบออกจากฐานใบ 5-7 เส้น มีขน ผิวใบด้านบนเรียบสีเขียวเข้มกว่าด้านล่าง ด้านล่างมีขนตามเส้นใบ โคนก้านใบแผ่เป็นปีกแคบ ก้านใบยาว 1.5-2 เซนติเมตร หูใบเป็นแผ่นยาวติดกับก้านใบ เมื่อขยี้ใบดมจะได้กลิ่นคล้ายคาวปลา รสฝาดเล็กน้อย ดอกสีเหลือง ออกเป็นช่อ ดอกมีขนาดเล็กมาก และมีจำนวนมากอัดกันแน่นบนแกนช่อ รูปทรงกระบอก ออกบริเวณปลายยอดหรือซอกใบใกล้ยอด ไม่มีกลีบดอกและก้านดอก มีใบประดับ 4 ใบ สีขาวนวล รูปขอบขนานแกมรูปไข่ ขนาดไม่เท่ากันรองรับโคนช่อ ช่อดอกยาวประมาณ 1.5 เซนติเมตร เมื่อติดผลจะเจริญยาวขึ้นได้ถึง 2.5-5 เซนติเมตร กลีบรองดอกและกลีบดอกลดรูป เกสรเพศผู้ 3 อัน เกสรตัวเมียมีก้านชูยอดเกสร 3 อัน ผลมีขนาดเล็กมาก แห้งแตกได้ ที่บริเวณยอด มีเมล็ดขนาดเล็ก ค่อนข้างกลม มักขึ้นตามที่ชื้นแฉะ ริมน้ำ พบได้ตั้งแต่พื้นที่ราบต่ำไปจนถึงที่สูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 2,500 เมตรออกดอกและติดผลช่วงเดือนมิถุนายนถึงสิงหาคม
องค์ประกอบทางเคมี
ใบและต้นของพลูคาวพบน้ำมันระเหยง่ายประมาณ 0.5% และพบสารอื่นๆ ได้แก่ สารกลุ่มเทอร์ปีน caprinaldehyde, myrcene, geraniol, linalool, cineole, limonene, pinene, thymol, caryophyllene, 3-oxodecanol สารกลุ่มฟลาโนอยด์ ได้แก่ quercitrin, rutin, quercetin, afzelin, reynoutrin, hyperin สารกลุ่มอัลคาลอยด์ ได้แก่ อะริสโทแลคแทมเอ, พิเพอโรแลคแทมเอ สารอื่นๆ ได้แก่ capric acid, potassium chloride, potassium sulphate
ผลของพลูคาว มีน้ำมันหอมระเหย เป็นของเหลวใส สีเหลืองทอง มีกลิ่นเฉพาะตัว ประกอบด้วย alpha pinene, beta pinene, d-limonene, borneol, linalool, beta caryophyllene, eucalyptol
การศึกษาทางเภสัชวิทยา
ฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย สารสกัดส่วนเหนือดินด้วยน้ำ ออกฤทธิ์อย่างอ่อนต่อเชื้อ Staphylococcus aureus โดยมีค่า MIC เท่ากับ 140 ไมโครกรัม./มล. และต้านเชื้อ S. pyogenes โดยมีค่า MIC เท่ากับ 32 ไมโครกรัม./มล. และ สารสกัดส่วนเหนือดินแห้งด้วยแอลกอฮอล์ (95%) สารสกัดน้ำร้อน ในขนาด 1% ต้านเชื้อ S. aureus
นอกจากนี้น้ำมันหอมระเหย ไม่ระบุขนาด ต้านเชื้อแบคทีเรียชนิดแกรมบวกหลายชนิด และยังพบว่าสารสกัดทั้งต้นด้วยแอลกอฮอล์ (95%) ในขนาด 200 มก./มล. พบว่าต้านเชื้อ b-streptococcus group A S84 แต่ไม่ต้านเชื้อ S. aureus
ฤทธิ์ลดการอักเสบเมื่อฉีดสารสกัดน้ำร้อนของยาสมุนไพรพลูคาวเป็นส่วนผสมเข้าช่องท้องหนูขาว พบว่าลดการอักเสบจาก formalin หรือ cotton-pellet granuloma และมีการศึกษากับผู้ป่วยที่มีอาการตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันทั้ง 2 เพศ โดยการฉีดยาสมุนไพรตำรับนี้เข้ากล้ามเนื้อ 10 ราย หลอดเลือดดำ 74 ราย สามารถบรรเทาอาการอักเสบได้ เมื่อให้สารสกัดของตำรับยาซึ่งมีพลูคาวเป็นส่วนผสมแก่หนูขาว พบว่ามีฤทธิ์ลดการอักเสบในหนูที่เหนี่ยวนำด้วย adjuvant และในการทดสอบ granuloma pouch แต่ไม่แสดงฤทธิ์ลดการอักเสบในหนูที่ถูกทำให้อักเสบด้วย carrageenan และ mustard แต่โลชั่นซึ่งมีสารสกัดพลูคาวผสมกับสารสกัดอื่น แสดงฤทธิ์ลดการอักเสบ และสมานแผลในหนูถีบจักร และมีการศึกษากระบวนการอักเสบ พบว่าสามารถยับยั้ง cyclooxygenase (COX-2), nitric oxide synthase (iNOS) ซึ่งทำให้อักเสบ พบว่าเมื่อทดสอบสารสกัดพลูคาวด้วยเมทานอล (100%) ความเข้มข้น 10 ไมโครกรัม./มล. ไม่แสดงฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ cyclooxygenase (COX-2) ในเซลล์ macrophages RAW264.7 ของหนูถีบจักร ที่ถูกเหนี่ยวนำด้วยlipopolysaccharide (LPS) แต่แสดงฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ nitric oxide synthase (iNOS) 13.2%
ฤทธิ์ต้านการแพ้ การวิจัยฤทธิ์ต้านการหลั่งฮีสตามีนซึ่งเป็นสารที่ทำให้เกิดอาการแพ้ พบว่าเมื่อให้สารสกัดส่วนเหนือดินด้วยน้ำร้อนแก่หนูขาว ในขนาด 25 มก. มีผลยับยั้ง concanavalin A ต่อ mast cell ในการหลั่งฮีสตามีน มีการศึกษาตำรับยาสมุนไพรที่มีพลูคาวเป็นส่วนผสมในเรื่องต้านการแพ้ พบว่าต้าน picryl-chloride และ passive cutaneous anaphyaxis ในหนูถีบจักร ต้าน masugi's nephritis แต่ไม่ต้าน immune-complex induced glomerulonephritis และ homologous passive cutaneous anaphylaxisในหนูขาว แต่ทดสอบการแพ้โดยการฉีดสารสกัดน้ำของตำรับยาที่มีพลูคาวเข้าช่องท้องหนูตะเภา ไม่พบอาการแพ้ นอกจากนี้ยังมีการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับเรื่อง
ฤทธิ์ระงับปวด โดยเร่งการเจริญเติบโตของเซลล์ ช่วยห้ามเลือด รักษาปริมาณของเหลวในร่างกาย โดย
ออกฤทธิ์ เช่นเดียวกับยาแก้ปวดและลดการอักเสบแผนปัจจุบันที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs)
ฤทธิ์ขับปัสสาวะ พบสารฟลาโวนอยด์ ที่แยกได้จากใบพลูคาวเป็นสาระสำคัญในการออกฤทธิ์เพิ่มการ
ไหลเวียนของเลือดเพื่อไปเลี้ยงไตจึงมีผลในการเพิ่มการขับปัสสาวะ
ฤทธิ์ต้านจุลินทรีย์ น้ำมันหอมระเหยจากการกลั่นส่วนเหนือดินของพลูคาว พบว่ามีฤทธิ์ต้านแบคทีเรีย
อย่างแรงต่อเชื้อ Bacillus cereus และ B. Subtilis เชื้ออหิวาต์ Vibrio cholerae 0-1 และ V. Parahaemolyticus
ฤทธิ์ต้านไวรัส น้ำมันหอมระเหยจากพลูคาว ซึ่งประกอบด้วย n–decyl aldehyde, n–dodecyl aldehyde และ methyl–n–nonyl ketone สามารถยับยั้งการเจริญของไวรัสที่เป็นสาเหตุของไข้หวัดใหญ่ในหลอดทดลองได้ นอกจากนี้ยังมีผลต่อไวรัสที่มีเปลือกหุ้ม 3 ชนิด ได้แก่ herpes simplex virus type–1 (HSV–1) ไวรัสไข้หวัดใหญ่ และไวรัสที่เป็นสาเหตุของโรคเอดส์ (HIV–1) และไวรัสที่ปราศจากเปลือกหุ้ม 2 ชนิด คือ โปลิโอไวรัส และ คอกซากีไวรัส
เอกสารอ้างอิง
สุนทรี วิทยานารถไพศาล.พลูคาว.นิตยสารหมอชาวบ้าน เล่มที่ 39.คอลัมน์ อื่นๆ กรกฎาคม 2525
ผักคาวตอง.กลุ่มสมุนไพรแก้มะเร็ง.สรรพคุณสมุนไพร 200 ชนิด โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี (ออนไลน์)เข้าถึงได้จาก http://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/herbs_19_1.htm
แน่งน้อย แสงเสน่ห์. 2541. สารต้านเชื้อราและสารต้านเชื้อแบคทีเรียจากใบพลูคาวและต้นพญาไฟ.วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, เชียงใหม่. 102 หน้า.
Ye WY, Li MZ, Gian ZK. Sol. "Antinflammation No. 6" proinjection. Wu-Han I Hsueh Yuan Hsueh Pao 1979;8:96-7.
Tsurumi T, Hyaluronic acid formation enhancers and tropical preparation containing them. Patent: Jpn Kokai Tokkyo JP 2001 114,637, 2001:9pp.
Liu DX, Yin XJ, Wang HC, Zhou Y, Zhang YH. Antimutagenicity screening of water extracts from 102 kinds of Chinese medicinal herbs. Chung-Kuo Chung Yao Tsa Chi Li 1990;15(10):617-22.
Zhang YH. Study on the combined effect of lauryl aldehyde or volatile oil from Houttuynia cordata Thunb. and TMP. Chung Ts'ao Yao 1981;12(4):9-14.
Kakimoto M, Takasugi N, Fuwa T, Saito H. Anti-inflammatory and anti-allergic effects of a preparation of crude drugs, a remedy for nasal disease (Fujibitol). Pharmacometrics 1984;28(4):555-65.
Song HJ, Shin MK.. Effects of Houttuyniae herba on immune responses and histological findings in mice bearing pneumonitis. Korean J Pharmacog 1987; 18(4): 216-32.
Lee JH, Jeong SI, You IS, Kim Sk, Lee Kn, Han Ds, Baek SH. The inhibitory effects of the methanol extract of Houttuynia cordata Thunb against cadmium induced cytotoxicity (V). Korean J Pharmacog 2001;32(1):61-7.
Hong CH, Hur SK, Oh O-J, Kim SS, Nam KA, Lee SK. Evaluation of natural products on inhibition of inducible cyclooxygenase (COX-2) and nitric oxide synthase (iNOS) in cultured mouse macrophage cells. J Ethnopharmacol 2002;83: 153-9.
Yang HC, Chaug HH, Weng TC. Influence of several Chinese drugs on the growth of some pathologic organisms: preliminary report. J Formosan Med Ass 1953;52: 109-12.
อารีรัตน์ ลออปักษา สุรัตนา อำนวยผล วิเชียร จงบุญประเสริฐ. การศึกษาสมุนไพรที่มีฤทธิ์ต้านแบคทีเรียที่ทำให้เกิดการติดเชื้อของระบบทางเดินหายใจ (ตอนที่ 1). ไทยเภสัชสาร 2531;13(1):23-35.
พร้อมจิต ศรลัมภ์ และ คณะ. 2543. สารานุกรมสมุนไพร เล่ม 1. สมุนไพรสวนสิรีรุกขชาติ, ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์, คณะเภสัชศาสตร์, มหาวิทยาลัยมหิดล, กรุงเทพฯ. 219 หน้า.
คาวตอง เพื่อชีวิต เศรษฐกิจพอเพียง.วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีเชียงใหม่.(ออนไลน์)เข้าถึงได้จาก http://office.cmcat.ac.th/crowtong/page7htm.
พลูคาว.สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
พลูคาว.ฐานข้อมูลสมุนไพร.คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี (ออนไลน์)เข้าถึงได้จาก http://phargarden.com/main.php?action=viewpage&pid=244
Morimoto I, Watanabe F, Osawa T, Okitsu T, Kada T. Mutagenicity screening of crude drugs with Bacillus subtilis Rec-assay and Salmonella microsome reversion assay. Mutat Res1982;97:81-102.
Cho JY, Park J, Kim PS, et al. Inhibitory effect of oriental herbal medicines on tumor necrosis factor-alpha production in lipopolysaccharide-stimulated raw 264.7 cells. Nat Prod Sci1999;5(1):12-9.
Hirai Y, Takase H, Kobayashi H, et al. Screening test for anti-inflammatory crude drugs based on inhibition effect of histamine release from mast cell. Shoyakugaku Zasshi 1983;37(4):374-80.
Nam KA, Lee SK. Evaluation of cytotoxic potential of natural products in cultured human cancer cells. Nat Prod Sci 2000;6(4):183-8.
Sato A. Studies on anti-tumor activity of crude drugs. I. The effects of aqueous extracts of some crude drugs in short term screening test. Yakugaku Zasshi 1989; 109(6):407-23.
Yin XJ, Liu DX, Wang H, Zhou Y. A study on the mutagenicity of 102 raw pharmaceuticals used in Chinese traditional medicine. Mutat Res 1991;260(1):73-82.
Ishii R, Yoshikawa K, Minakata H, Komura H, Kada T. Specificities of bio-antimutagens in plant kingdom. Agr Biol Chem 1984;48(10):2587-91.
Kim S-K, Ryu SY, No J, Choi SU, Kim YS. Cytotoxic alkaloids from Houttuynia cordata. Archives of Pharmacol Research 2001;24(6):518-21. 218987
Arisawa M. Cell growth inhibition of KB cells by plant extracts. Natural Med 1994; 48(4):338-47.
Chang JS, Chiang LC, Chen CC, Liu LT, Wang KC, Lin CC. Antileukemic activity of Bidens pilosa L. var. minor (Blume) Sherff and Houttuynia cordata Thunb. Amer J Chinese Med 2001;29(2):303-12.
Ueki H, Kaibara M, Sakagawa M, Hayashi S. Antitumor activity of plant constituents. I. Yakugaku Zasshi 1961;81:1641-4.
Sato A. Cancer chemotherapy with oriental medicine. I. Antitumor activity of crude drugs with human tissue cultures in in vitro screening. Int J Orient Med 1990; 15(4): 171-83.
Hayashi K, Kamiya M, Hayashi T. Virucidal effects of the steam distillate from Houttuynia cordata and its components on HSV-1, Influenza virus, and HIV. Planta Med 1995; 61(3): 237-41.
